Monument uit 1711 heropgericht op Fort Everdingen

Oude steen doet geschiedenis herleven

De RK-parochie Heilige Drie-eenheid in Everdingen was in het bezit van een oude hardstenen plaat met daarop een vage inscriptie. In 2020 liet de kerk de slecht leesbare tekst restaureren; tevoorschijn kwam: HIER STONT VOOR DEESEN DE CAPELLE VAN GOILBERDINGEN. Dat riep vragen op: Wat was dat voor een kapel, en waar stond die dan? Onderzoek volgde en van het een kwam het ander. Met als resultaat een statig monument op de oostwal van Fort Everdingen. Een monument met veel verhalen die teruggaan tot in de 14e eeuw.

Halverwege Everdingen en Culemborg stond nabij de T-splitsing van Diefdijk en Lekdijk sinds de Middeleeuwen een grote kapel. Heer Hubert van Culemborg stichtte deze kapel op Goilberdingen in 1396, gewijd aan Sint-Joris. Het betreffende polderperceel staat nog steeds bekend als ‘de Kapelakker’. Tijdens de beeldenstorm van 1566 raakte de kapel zwaar beschadigd. Daarna raakte het gebouw in verval.
Een ruïne bleef over, waarvan een 17de-eeuwse tekening van Abraham Rademaker getuigt.

In 1711 kreeg de toenmalige eigenaar van de ‘Capelacker’ toestemming om de restanten van de kapel te verwijderen, op voorwaarde dat ter plaatse een gedenkteken zou worden opgericht. Dit monument, een meer dan manshoge, vierkante gemetselde zuil met de gedenksteen, heeft ongeveer 130 jaar ‘aan de kop’ van de Kapelakker gestaan. Uit 1720 dateert een tekening van dit monument
gemaakt door Jacobus Stellingwerff. In 1841 moest het monument wijken (evenals twee boerderijen), omdat het Ministerie van Oorlog de gronden onteigende om op deze locatie Fort Everdingen met de imposante geschutstoren te bouwen. De hardstenen gedenkplaat van het monument bleef bewaard bij de RK-kerk van Everdingen.

Nu heeft de stichting Rommelmarkt Everdingen het monument aan de hand van de oude tekening laten reconstrueren en heropgericht op locatie. Het holle monument is diervriendelijk gemaakt als ‘vleermuishotel’. Met de heroprichting van het monument op Fort Everdingen herleeft deze, bijna door de tijd ‘gewiste’, lieu de mémoire. Bij de reguliere rondleidingen vertellen de gidsen bij monument het verhaal van de Kapel. Fort Everdingen maakt onderdeel uit van het UNESCO Werelderfgoed ‘Hollandse Waterlinies’ en is zeven dagen per week publiek toegankelijk.

De heroprichting van het monument is mede mogelijk gemaakt door: Blommers-Kaetshaag, Bureau Helsdingen, BWZ Ingenieurs, gemeente Culemborg, gemeente Vijfheerenlanden, provincie Gelderland (Pact van Loevestein), provincie Utrecht en Rabobank Lek & Merwede.
Voor meer informatie: Chris Will chris.will@planet.nl