‘Het verdriet van Elisabeth van Culemborg’ verschenen
Op haar 550ste geboortedag is een nieuw boek over vrouwe Elisabeth verschenen geschreven door Culemborger Wijnand Mijnhardt: Het verdriet van Elisabeth van Culemborg. Bloei en ondergang van een adellijke dynastie (1400-1555). Hieronder leest u over het boek, de presentatie op 30 maart en over de leesclub over het boek.
Over het boek
Het is 1475. Op een van de kastelen van het geslacht van Culemborg wordt Elisabeth geboren, de oudste dochter van heer Jasper en zijn vrouw Johanna. Culemborg is dan al geruime tijd op weg naar een gewichtige positie in het Bourgondische Rijk, een van de welvarendste gebieden van Europa. De familie heeft echter een groot probleem. Ze hebben alleen dochters en dat betekent het einde van de eeuwenoude dynastie.
Geen mannelijk nageslacht was de grootste ramp die een hoog adellijke dame kon overkomen. Elisabeth, de erfgename, is weliswaar rijk, trouwt tweemaal, maar brengt geen kinderen ter wereld. Ze is dertig jaar het hoofd van de vorstelijke hofhouding in Mechelen, maar wordt ondertussen gekweld door haar onvruchtbaarheid. Hoe zorgt ze ervoor dat haar voorvaderlijke dynastie niet in de vergetelheid raakt? En hoe kan ze een verblijf in het vagevuur vermijden? De goddelijke opdracht om een zoon te baren heeft ze immers niet volbracht.
Dit boek bestaat uit twee delen: ‘Culemborg in de wereld’ en ‘De Wereld van Elisabeth’. In het eerste deel staat de opmars van Culemborg centraal. Hét symbool daarvan is de bouw van ‘Het Huis van de Bastaard’ in 1477, nu de nummers 10 en 12 in de Slotstraat. Uitvoerig komen de cultuur en het geloofsleven van zowel de inwoners van Culemborg als van de bewoners van het kasteel aan de orde.
Het tweede deel behandelt de jeugd en opvoeding van Elisabeth en de bijzondere positie die zij had aan het Bourgondische hof in Mechelen. Ook haar beide echtgenoten en hun rol in de Europese geschiedenis krijgen een plek. Tenslotte komen de laatste jaren van Elisabeth aan de orde en het verdriet over haar kinderloosheid.
Wijnand W. Mijnhardt, voormalig hoogleraar UCLA, senior onderzoeker aan het Getty Research Institute in Los Angeles en aan het Institute for Advanced Study in Princeton, nu emeritus hoogleraar vergelijkende wetenschapsgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht.
Het boek is vanaf 31 maart 2025 te verkrijgen bij onder andere boekhandel Tomey. Tot 5 juni 2025 kunt u een korting van 20% krijgen bij inlevering van de hiernaast afgebeelde bon. U kunt de bon afdrukken door met de rechter muisknop te kiezen voor “afbeelding opslaan als” en de opgeslagen afbeelding vervolgens te printen.
Presentatie van het boek
Op 30 maart dit jaar is de 550ste verjaardag van vrouwe Elisabeth van Culemborg gevierd met de uitgave van een nieuw boek dat haar leven beschrijft. Nu heeft onze dominee A.W.K. Voet van Oudheusden dat in 1753 ook al gedaan en hij is niet de enige. En ook rond diverse gebouwen in de stad duikt haar naam op, het Elisabeth Weeshuis Museum als meest prominente.
Toch vond Wijnand Mijnhardt voldoende aanleiding om nog dieper in de geschiedenis te graven. Hij schetst een beeld van Elizabeth (en van Margaretha van Oostenrijk, Margaretha van Parma en Margaretha van York) waar ook een hedendaagse feministe heel blij van wordt. En dat boek wordt dan gepresenteerd in een Grote Barbarakerk. Mocht u ooit uw 550ste verjaardag op passende wijze willen vieren (als Kuilenburger, want dat ben je na 550 jaar) dan is die kerk de aangewezen plaats.
Op deze uitzonderlijke verjaardag van Elisabeth waren er 250 mensen die het feest ook wel wilden vieren en voor hen was er een indrukwekkend programma samengesteld dat vakkundig werd gepresenteerd door Inger Leemans van de VU.
Conrad Gietman , staflid van de Hoge Raad van Adel, beschreef wat het in de tijd van Elisabeth betekende om tot de adel te behoren.
Vervolgens muziek uit die tijd, prachtig uitgevoerd door drie leden van het ensemble Camerata Trajectina (Saskia Coolen, Constance Allenic en Arjen Verhage, aangevuld met Iris Bouman als zangeres).
Luister ook even naar het geluidsfragment op de website van Camerata, prachtige muziek.
Dan Femke Deen, historicus en gespecialiseerd in vrouwen van adel in de tijd van 1500 tot 1700.
Weer muziek van Camerata, nu met een hartverscheurend lied over Weynken Claes dochter, die in 1527 op de brandstapel in Den Haag stierf. Zij vleide zich gewillig tegen de staak en hielp haar beul door zelf een zakje met buskruit diep in haar boezem te steken. Dit laatste was een methode om de dood eerder te laten intreden en zo de allerergste pijnen te voorkomen.
Met daarna de mededeling van Wijnand Mijnhardt dat het Antonie van Lalaing was die haar tot de brandstapel had veroordeeld. Tja…
Treja van den Heuvel viel de eer te beurt om als president protector van de Stichting Elisabeth Weeshuis het eerste exemplaar van het boek te ontvangen.
Als besluit mooie orgelmuziek door Henriëtte Wirth.
Het boek werd later besproken in het radioprogramma OVT en dat kunt u hier beluisteren, de eerste vier minuten:
Foto Wijnand Mijnhardt: Bob Bronshoff www.bobbronshoff.nl