Geschiedenis

Notabele heren

Op 14 oktober 1937 richtte een aantal Culemborgers met interesse voor het verleden van hun stad een vereniging op. De oprichters waren allemaal redelijk deftige heren die een ‘studiekring’ wilden vormen om, zo staat het zo mooi in de uitnodiging voor de oprichtingsvergadering, “een stem [te zijn], gepaard aan een geoefend oog, die U leert begrijpen, wat Gij ziet in dat landschap, vreemd en vertrouwd tegelijkertijd, als het uitzicht in een droom, dat zich voor U ontrolt tot aan den wazige horizon van het niet meer overgeleverde”. 

Er was toen in Culemborg al een tiental jaren een Oudheidkamer en wat recenter een geordend archief. De vereniging wilde met name licht werpen op de verhalen die je met al dat erfgoed over het verleden van Culemborg zou kunnen vertellen. In de tachtig jaar erna ontwikkelde de studiekring zich tot een actief historisch genootschap dat als doel heeft de belangstelling en kennis te stimuleren van de historie in het algemeen en die van Culemborg en omgeving in het bijzonder. Men wil werken aan behoud en herstel van in Culemborg en omgeving aanwezige monumenten van historie en landschap en maakt zich sterk voor het behoud van voorwerpen en documenten die voor de historie van Culemborg en omgeving belangrijk zijn. Het is een vereniging voor heel Culemborg met leden die samen de activiteiten dragen.

Waarom heet Voet Voet?

Aernout Walraed Karel Voet van Oudheusden (1686-1753) schrijft op het eind van zijn leven een boek: de Historische Beschryvinge van Culemborg. Hij was de eerste die een doorlopende geschiedenis van de stad schreef met gebruikmaking van de hem toen beschikbare bronnen. De oprichters willen  “een voortrekker eren, in wiens geest zij verder willen gaan” en besluiten het Genootschap naar hem te noemen.

Al jong wees geworden woont Aernout vanaf zijn zevende jaar bij zijn grootmoeder in Culemborg. “Hier heb ick het zoetste en aengenaemste mijner jeugd doorgebragt”, schrijft hij later. Daarom heeft hij zijn boek geschreven: uit liefde voor de Lekstad.

In 1709 wordt hij beroepen in Ankeveen, waar hij ook begraven is. Dat is een kleine gemeente, dus dominee Voet heeft tijd genoeg om historisch onderzoek te doen. In 1750 begint hij met schrijven. Hij kan beschikken over originele bronnen uit Culemborg en heeft daarvan stukken letterlijk in zijn boek opgenomen. Net voor Voet overlijdt, is de tekst af. Het werk wordt in 1753 uitgegeven. 

Het boek bestaat uit twee delen: een chronologische geschiedenis van de stad en een beschrijving van de gebouwen, de inwoners, de wetten en regels, enzovoorts. Er zitten twee uitvouwbare platen in: een met het aanzicht van de stad en een met de stamboom van de heren en vrouwen van Culemborg.
Hoewel het boek onjuistheden bevat, blijft het een belangrijke bron van informatie over de historie van Culemborg. Tegenwoordig zijn af en toe antiquarisch nog originele exemplaren van zijn levenswerk te vinden.

Het boek is ook hier digitaal te downloaden.